Khoa học chụp phân tử sinh vật học ba chiều giành giải Nobel Hóa học - VnExpress

Chân dung ba nhà khoa học đoạt giải Nobel Hóa học năm nay: Jacques Dubochet, Joachim Frank và Richard Henderson. Ảnh:

Giải Nobel hóa học năm nay vinh danh bộ các nhà công nghệ có công phát minh kỹ thuật chuẩn y ghi lại chi tiết cỗ máy phân tử phức tạp của sự sống, theo Guardian. Viện Hàn lâm Khoa học Thụy Điển xướng tên Jacques Dubochet, Joachim Frank and Richard Henderson trong lễ lên tiếng giải thưởng diễn ra bữa nay ở Stockholm. Phần thưởng giá trị hơn 1,1 triệu đô la Mỹ sẽ được chia đều cho cả ba.

Công nghệ do đội ngũ tìm hiểu sản xuất mang tên kính hiển vi thực nghiệm điện lạnh, giúp nghiên cứu cấu trúc phân tử sinh học ở độ phân giải cao lần đầu tiên, một thành tích mang tính cách mệnh hóa trong lĩnh vực hóa sinh.

Trước công trình đột nhiên phá, kính hiển vi điện tử được cho là chỉ phù hợp để nhiếp ảnh vật chất chết, bởi chùm electron cực mạnh sẽ hủy hoại vật liệu sinh học. Henderson, nhà kỹ thuật người Scotland, giáo sư ở Phòng thể nghiệm Sinh học Phân tử MRC, đạt thành công trong việc sử dụng kính hiển vi điện tử để phát triển hình ảnh ba chiều đầu tiên của một protein ở độ phân giải cấp nguyên tử. Kết quả này góp phần chứng minh tiềm năng của kĩ nghệ.

Frank, giáo sư người Đức công việc ở Đại học Colombia tại New York, khiến cho kĩ nghệ có khả năng vận dụng phổ quát hơn. Từ năm 1975 tới 1986, ông phát triển một phép tắc xử lý hình ảnh, trong đó, những hình ảnh nhì chiều mờ nhạt của kính hiển vi điện tử được phân tách và sáp nhập để cho ra một cấu trúc 3D sắc nét.

Khoa học mới giúp chụp phân tử sinh học sắc nét hơn. Đồ họa: Guardian.

Dubochet, giáo sư danh dự ở Đại học Lausanne, Thụy Sĩ, cải tiến một công nghệ thủy tinh hóa cho phép đông cứng phân tử sinh học trong khi vẫn giữ nguyên hình dạng của chúng. Dubochet thêm nước tham gia kính hiển vi điện tử. Nước lỏng bay hơi trong buồng chân không của kính hiển vi điện tử, làm phân tử sinh vật học vỡ vạc vụn. Tham gia đầu thập niên 1980, Dubochet gặt hái thành công với nước thủy tinh hóa. Ông khiến lạnh nước nhanh đến mức nó cứng lại ở dạng lỏng nói quanh nói quẩn một mẫu vật sinh học, giúp duy trì hình dạng tự nhiên của phân tử sinh học thậm chí trong điều kiện chân không.

Nhà cửa nghiên cứu của ba nhà kỹ thuật đoạt giải "đưa ngành nghề sinh hóa vào một kỷ nguyên mới", cung cấp những bí quyết tiên tiến để quan sát sự điều hành tinh vi diễn ra bên trong tế bào thân thể đứa ở độ phân giải chưa từng thấy lúc trước. Với công nghệ tự sướng mới, các nhà công nghệ có thể hiển thị hóa mọi thứ trong khoảng protein gây ra hiện trạng kháng kháng sinh đến bề mặt của virus Zika.

Giải Nobel năm ngoái cũng thuộc về một tòa tháp tìm hiểu ở màn chơi vi mô của các nhà kỹ thuật cho thành lập những cỗ máy phân tử, bao gồm động cơ phân tử đầu tiên trên thế giới.

Phương Hoa - Đoàn Dương

Xem nhiều hơn: tin tổng hợp