Mối nguy khi TQuốc thách thức 'người khó khăn lường' Trump - VnExpress

Tổng thống thắng cử Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters

Vụ tàu chiến TQuốc thu giữ vũ trang lặn của Mỹ trên Biển Đông hôm 15/12 được phổ thông chuyên gia phân tích coi là một đòn thử thách của Bắc Kinh đối với Tổng thống thắng cử Donald Trump với hy vọng rằng ông Trump sẽ phải nhún dường trước TQuốc sau khi lên nắm quyền, theo Vox.

Thượng nghị sĩ John McCain nghĩ là hành động của TQuốc có thể được lấy ngẫu hứng trong khoảng vụ Iran bắt giữ tàu chiến Mỹ hồi đầu năm, khiến các thủy thủ Mỹ phải xin lỗi công khai trên truyền hình. "Mỹ lúc đó đã không thể hiện được sức mạnh của chính mình. Công chúng đang lợi dụng điều đó, chờ đợi tình hình sẽ sớm thay đổi", McCain nói trong cuộc phỏng vấn với CNN.

Thế nhưng bức xúc của Trump hóa ra lại ngoài đợi mong của Trung Quốc. "TQuốc trộm cắp vũ trang phân tích của hải quân Mỹ trên lãnh hải quốc tế - vớt nó khỏi mặt nước và mang về China trong hành động chưa từng có tiền lệ", Tổng thống đắc cử Mỹ viết trên Twitter.

TQuốc sau đó tuyên bố sẽ trao trả thiết bị lặn cho Mỹ "theo bí quyết phù hợp" phê chuẩn các kênh thương lượng quân sự. Chỉ một vài giờ sau, ông Trump lại tiếp diễn viết trên Twitter: "Chúng ta nên nói với Trung Quốc rằng ta không quan trọng bị lặn không người lái mà họ lấy nữa. Cứ để họ giữ chúng".

Theo các chuyên gia phân tách, tuyên bố này của ông Trump có vẻ như đã khiến Trung Quốc bất ngờ, bởi nó hoàn toàn trái ngược với những gì người tiền nhiệm Barack Obama đã khiến trong 8 năm qua đối với những vấn đề can dự đến China.

Trong suốt nhị nhiệm kỳ của mình, ông Obama luôn cố gắng xây đắp mối quan hệ gần cận hơn với China. Ông coi Bắc Kinh là một công ty đối tác kinh tế quan trọng, và có lúc là một nhân tố để kiềm chế giễu các hành động hạt nhân của Triều Tiên. Mỹ và TQuốc cũng sẵn sàng hợp tác, hiệp thương với nhau trong những khó khăn vĩnh viễn như chuyển đổi khí hậu.

Thế nhưng ông Trump và nhóm cố vấn của chính mình lại có cái nhìn khác hẳn. Trong mắt ông, Trung Quốc là một mối nạt dọa đối với nền kinh tế Mỹ, là thủ phạm làm rộng rãi người Mỹ mất công ăn việc làm cho và là đất nước mà các đời tổng thống Mỹ lúc trước đã quá nhún nhường trong phổ biến thập kỷ.

"TQuốc là địch thủ lớn nhất trong nghĩ suy của Trump", Patrick Cronin, giám đốc cấp cao Chương trình Bình yên châu Á – Thái Bình Dương tại Trọng điểm Bình yên Mỹ Mới, bình luận. "Địch thủ đó không hề là Nga, mà là China".

Sự khác nhau trong ý kiến với China của nhì nhà chỉ đạo được biểu hiện rất rõ trong những phát ngôn gần đây. Ông Obama trong cuộc họp báo ở Nhà Trắng hôm thứ sáu tuần trước bắt buộc người kế nhiệm tôn trọng các truyền thống ngoại giao, cảnh báo về ý định từ bỏ chế độ "Một Trung Quốc" của Trump.

Dường như đó, ông Trump là người đã gọi điện cho nhà chỉ đạo Đài Loan Thái Anh Văn, phá đổ vỡ các nguyên tắc ngoại giao đã được tạo lập trong phổ thông thập kỷ. Bằng tuyên bố "China cứ giữ lấy thiết bị lặn của Mỹ", ông còn đẩy các chỉ đạo Bắc Kinh tham gia tình thế khó xử.

Nguy cơ xung chợt

Mỹ buộc tội Trung Quốc thu giữ phi pháp vũ trang lặn đang hoạt động trên lãnh hải quốc tế ở Biển Đông. Ảnh: iSTAR

Theo giới phân tích, việc ông Trump công kích TQuốc thu giữ vũ trang lặn Mỹ trên mạng xã hội Twitter bằng trong khoảng ngữ  khiến cho dấy lên những thắc mắc về sự cân nhắc, suy xét của Tổng thống thắng cử Mỹ khi đưa ra những tuyên bố quan trọng có thể ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại của quốc gia.

Malcolm Davis, chuyên gia phân tích cấp cao tại Viện Chế độ Ý tưởnrg Australia, nghĩ rằng cách thức phản ứng như vậy của ông Trump sẽ làm cho Mỹ mất đi tài năng bình chọn những tin tức mà TQuốc muốn chiếm được khi phân tách thiết bị lặn mà họ thu giữ trên Biển Đông.

"Nó chỉ cho thấy ông Trump đã không suy tính về chính sách của bản thân mình khi viết ra những dòng tweet đó. Nguy cơ ở đây là ông ấy sẽ đối đầu với TQuốc tới mức tình hình sẽ trở nên bất ổn", Malcolm nói.

Tờ China Daily ngày 19/12 cảnh báo rằng sự thiếu trải nghiệm đối ngoại của Trump có thể dẫn tới tình trạng đối đầu giữa nhị nước. Tờ Global Times thì mai mỉa rằng những hành động của Trump "tụt lại đằng sau quá xa với người phát ngôn Nhà Trắng".

"TQuốc tới nay vẫn kiềm chế giễu với những hành vi khiêu khích của Trump vì ông ấy vẫn chưa vào Nhà Trắng", Global Times viết. "Nhưng sự kiềm dè bỉu này sẽ không thể duy trì dài lâu giả dụ như ông ấy vẫn đối xử với TQuốc theo cách như ông ấy tweet hôm nay sau khi đã chính thức trở thành tổng thống Mỹ", tờ báo nhấn mạnh.

Tuyên bố này cho thấy Trung Quốc nhiều khả năng sẽ tiếp tục nín nhịn chí ít là cho đến bốn tuần một năm sau, khi Trump chính thức nhậm chức. Sau thời điểm đó, nếu như Trump tiếp diễn công khai "thách thức ích lợi chủ chốt của China", Bắc Kinh sẽ "phản công mạnh khỏe", theo Shi Yinhong, giám đốc Trọng điểm Tìm hiểu nước Mỹ thuộc Đại học Quần chúng Bắc Kinh, song song là cố vấn trong chính phủ China.

China có thể áp dụng các biện pháp "phản công" như triệu hồi đại sứ, hoàn thành quan hệ quốc tế, phát động chiến tranh thương nghiệp, thậm chí là giảm cấp quan hệ ngoại giao, Shi nhận định. Bộ trưởng Ngoại giao China Vương Nghị từng tuyên bố rằng bất kỳ người nào hủy hoại lợi ích cốt lõi của China đều đang "tự bắn tham gia chân bản thân mình".

Dù vậy, cây bút Zack Beauchamp của Vox nghĩ là với một người khó khăn lường như Trump, mọi thứ đều có thể xảy ra. Những gì ông Obama theo đuổi trong 8 năm qua có thể bị đảo ngược, trong khoảng quan hệ với Nga cho tới cách thức ứng phó với Trung Quốc.

"Dưới thời Trump, bít tất tay Mỹ - Trung trên Biển Đông có thể sẽ ngày càng tăng và trở nên sâu sắc hơn, với những biến cố khó lường như vụ thu giữ vũ trang lặn vừa rồi có thể diễn ra thường xuyên hơn", Li Jie, nghiên cứu viên cấp cao tại Viện nghiên cứu Hải quân Trung Quốc ở Bắc Kinh, thể hiện sự quan trọng.

Trí Dũng

Xem nhiều hơn: tin tổng hợp